3. LAİKLİK DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN GARANTİSİDİR

 

     Laiklik Fransızca kökenli bir kavramdır. Bu kavram en genel anlamıyla din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı yürütülmesi demektir. Dinin devlet işlerine, devletin de din işlerine karıştırılmaması laikliğin gereklerindendir.

 

     Türkiye Cumhuriyeti Devleti kuruluşundan itibaren laiklik ilkesi çerçevesinde hareket etmiş- tir. Kurumları, kuruluşları ve yönetim anlayışı laiklik ilkesine uygun olmuştur. Ancak laiklik, devletimizin yönetim anlayışını yansıtan bir ilke olarak Anayasa’mızdaki yerini 1937 yılında almıştır.

 

     Laiklik, bütün vatandaşların din ve inanç hürriyetini yasal açıdan güvence altına alır. Bu konuyla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 24. maddesinde yer alan ilke şöyledir: “Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kimse ibadete, dinî ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.” Atatürk de birçok sözünde laiklikle ilgili açıklamalar yapmıştır. Örneğin o, bir sözünde şöyle demiştir: “Türk devleti laiktir. Her yetişkin dinini seçmekte serbesttir.” (1) Böylece o, laikliğin herkese inanç hürriyeti tanımak anlamına geldiğini vurgulamış- tır. Laiklik dine değil, dinin istismar edilmesine, çıkar amacıyla kullanılmasına karşıdır. Atatürk, “...Laikliği dinsizlikle karıştırmak isteyenler, ilerleme ve canlılığın düşmanlarıdırlar...”(2) diyerek bu gerçeğe dikkat çekmiştir.

 

    Bireyin özgür biçimde herhangi bir dinî inancı seçmesinde, o inançla ilgili düşüncelerini ifade edebilmesinde laikliğin önemli bir etkisi vardır. Çünkü laiklik, inanç ve düşüncelerin özgürce ifade edilmesini savunur. Bu konuda kişilere güvence sağlar. Atatürk birçok sözünde laikliğin din ve inanç özgürlüğüne katkı sağladığını vurgulamıştır. Örneğin o bir sözünde, “Din ve mezhep herkesin vicdanına kalmış bir iştir. Hiçbir kimse hiçbir kimseyi ne bir din ne de bir mezhebi kabul etmeye zorlayabilir. Din ve mezhep hiçbir zaman politika aleti olarak kullanı- lamaz.”(3) demiştir. O, başka bir sözünde ise din hürriyetinin ancak laiklikle sağlanabileceğini şöyle vurgulamıştır: “Laiklik prensibinde ısrar ediyoruz. Çünkü millî iradenin, insanlığa mal olmuş değerlerin belki de en mukaddesi olan din hürriyeti ancak laiklik prensibine bağlanmakla korunabilir.

 

    Atatürk bir sözünde, “Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye karşı değiliz. Biz sadece din işlerini millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, kasıt ve fiile dayanan tutucu hareketlerden sakınıyoruz.” (1) demiştir. Böylece o, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı tutulması gerektiğine dikkat çekmiştir. Bütün bunlardan anlaşılacağı gibi laiklik insanların gerçek manada inanç, ibadet ve düşünce hürriyetine sahip olmasını savunur. Hiçbir zaman insanların dinine, düşünce veya inançlarına karışılmasını istemez.

 

    Laiklik ilkesi gereğince ülkemizde din ve devlet işleri birbirinden ayrılmıştır. Ancak halkımızın dinini doğru ve güvenilir kaynaklardan öğrenmesi için de çalışmalar yapılmıştır. Kur’an-ı Kerim ve temel hadis kaynakları dilimize çevrilmiştir. Diyanet İşleri Başkanlığı kurularak din hizmetlerinin güvenli ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi amaçlanmıştır. Vatandaşların; dinini, inancını okullarda öğrenebilmesi için de gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Atatürk bir konuşmasında, “...Bizde ruhbanlık yoktur. Her fert dinini, diyanetini, imanını öğrenmek için bir yere muhtaçtır. Orası da okuldur.” (2) diyerek bu gerçeğe dikkat çekmiştir. Atatürk çeşitli ortamlarda yaptığı birçok konuşmada da dinimizden ve Peygamberimiz Hz. Muhammed’den övgüyle söz etmiştir. Örneğin o bir sözünde, “...İnsanlara feyiz ruhu vermiş olan dinimiz son dindir. En mükemmel dindir...” (3) diyerek İslam diniyle ilgili bakışını açıkça ortaya koymuştur